یک بیومارکر جدید که می تواند به تشخیص سرطان پانکراس در مراحل اولیه کمک کند

29 ژوئن 2021- محققان دانشگاه کویین مری لندن پروتئینی موسوم به pentraxin3 را شناسایی کرده اند که امکان تشخیص سرطان پانکراس را فراهم می‌کند. یافته های این مطالعه ی جدید حاکی از آن است که پروتئینی به نام پنتراکسین 3 (PTX3) ممکن است یک نشانگر بیولوژیکی خاص - یا بیومارکر - برای سرطان لوزالمعده باشد، که سرطان لوزالمعده را از سایر بیماریهای غیر سرطانی لوزالمعده متمایز کند.

در این تحقیق میزان پروتئین  PTX3، در نمونه های سرم خون ۱۴۰بیمار مبتلا به آدنوکارسینومای مجرای لوزالمعده (PDAC) اندازه گیری و با غلظت آن در خون ۱۲۷داوطلب سالم، مقایسه شد.

 محققان دریافتند که غلظت سرمی PTX3 در بیماران مبتلا به PDAC به طور قابل توجهی در مقایسه با افراد سالم و بیماران مبتلا به دو بیماری غیر سرطانی پانکراس- نئوپلاسم مخاط پاپیلاری داخل مجاری یا پانکراتیت مزمن که اغلب علائمی مشابه با PDAC دارند و تشخیص قطعی را دشوارتر می کند- بالاتر است.

پرفسور Hemant Kocher، استاد جراحی کبد و پانکراس در دانشگاه کوئین مری لندن، که هدایت این مطالعه را بر عهده داشت، گفت: در کلینیک، از اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) معمولاً برای تشخیص سرطان لوزالمعده استفاده می شود، اگرچه CT می تواند وجود توده لوزالمعده را تشخیص دهد، اما نمی تواند سرطان لوزالمعده را از سایر بیماری های غیر سرطانی لوزالمعده متمایز کند. این موضوع سبب معضلات تشخیصی مکرر می شود. در حال حاضر هیچ نشانگر زیستی قابل استفاده در کار بالینی برای تشخیص زودهنگام PDACوجود ندارد.

او افزود: یافته های مطالعه ما نشان می دهد که PTX3 می تواند به عنوان نشانگر زیستی برای بهبود تشخیص PDAC مورد استفاده قرار گیرد. این نتایج، ضرورت تحقیقات بیشتر برای امکان استفاده از PTX3 در تشخیص زودهنگام PDAC در کلینیک را نشان می دهد.

یک نشانگر زیستی سرطانی که از سلول های غیر سرطانی ترشح می شود

بیشتر نشانگرهای زیستی سرطانی که به صورت بالینی مورد استفاده قرار می گیرند، پروتئین هایی هستند که از سلول های سرطانی آزاد می شوند. یکی از ویژگی های تعیین کننده ی PDAC وجود تعداد بسیار کم سلول های سرطانی است. سرطان لوزالمعده به طور شگفت انگیزی از سلولهای غیر سرطانی تشکیل شده است، که با همکاری سرطان مقدار زیادی بافت اسکار یا استروما در اطراف بافت سرطانی تشکیل می دهند، و یک دفاع قوی برای سلولهای سرطانی ایجاد می کنند.

ویژگی منحصر به فرد PTX3 این است که این نشانگر زیستی از سلولهای غیر سرطانی مانند سلولهای ستاره ای (stellate cells) که تومور پانکراس را احاطه کرده اند، ترشح می شود. تجزیه و تحلیل های بیشتر توسط محققان در نمونه های PDAC انسانی، رده های سلولی سرطان پانکراس و مدل موش سرطان لوزالمعده، تأیید کرد که PTX3 عمدتا از سلولهای ستاره ای لوزالمعده، هنگامی که در پاسخ به سیگنال های سلولهای سرطانی فعال می شوند، آزاد می گردد.

با بررسی داده های آزمایشات بالینی، این تیم دریافت که وقتی سرطان پانکراس با شیمی درمانی به تنهایی هدف قرار می گیرد، به نظر نمی رسد غلظت PTX3 تغییر کند. با این حال، هنگام استفاده از داروهایی که هم سرطان و هم استروما را هدف قرار می دهند، تغییراتی در سطح PTX3 مشاهده می شود. این تغییر در PTX3 را می توان به راحتی در خون اندازه گیری کرد تا از نحوه ی عملکرد دارو مطلع شد. بنابراین، PTX3 ممکن است خیلی زودتر از آنکه سی تی اسکن قادر به نشان دادن پاسخ پانکراس به درمان باشد، به نظارت بر اثربخشی درمان کمک کند.

محققان گفتند: سلولهای ستاره ای نقش مهمی در تشکیل بافت طبیعی دارند و به نظر نمی رسد سلولهای طبیعی ستاره ای PTX3، ترشح کنند. سلولهای ستاره ای هنگام فعال شدن، PTX3 را آزاد می كنند كه می تواند در سرطان یا در پاسخ به سایر شرایط رخ دهد. بنابراین، به تحقیقات بیشتری برای بررسی این موضوع که آیا سطح PTX3 تشخیص داده شده در این مطالعه به دلیل فعال شدن سلول های ستاره ای در سرطان پانکراس بوده است، نیاز داریم.

این مطالعه نشان می دهد که PTX3 ممکن است یک نشانگر زیستی حساس و ویژه با توانایی تشخیص شرایط سرطانی از غیر سرطانی پانکراس باشد. تیم تحقیقاتی امیدوارند که این یافته ها بتواند جهت انجام آزمایشات بالینی آینده نگر برای امکان استفاده از PTX3 به عنوان بیومارکر برای تشخیص زودهنگام در کلینیک مورد استفاده قرار گیرند، آنها معتقدند که این بیومارکر ممکن است همراه با سایر نشانگرهای زیستی برای کنترل پاسخ سرطان لوزالمعده به درمان استفاده شود.
‌ بر اساس این مطالعه، سرطان پانکراس یازدهمین سرطان شایع در مردان و نهمین سرطان تشخیص داده شده در زنان است.۷۱درصد از مبتلایان به سرطان پانکراس در اولین سال تشخیص، جان خود را از دست می‌دهند. این سرطان در مردان شیوع بیشتری دارد. سیگار، اضافه وزن، دیابت، و سن از مهمترین عوامل خطر بروز این نوع سرطان هستند.سرطان پانکراس یکی از کشنده ترین انواع سرطان است. تومورهای پانکراس در مقابل انواع داروها بسیار مقاوم هستند و درمان آن بسیار دشوار است.
مطالعات محققان دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد نشان می‌دهد که سیر، انگور قرمز، اسفناج، گیلاس، زغال اخته، سیب زمینی و کلم بروکلی غذاهایی هستند که سبب سلامت بافت پانکراس (لوزالمعده) می‌شوند.

 گزارش کامل این تحقیقات را می توانید در ژورنال npj Precision Oncology مطالعه نمایید.

منبع:

https://www.eurekalert.org/pub_releases/2021-06/qmuo-sib062821.php